Met (het) oog op morgen

Joop van der Horst is een begrip. En dat al heel lang. Zijn stukken zijn altijd verrassend, eigenzinnig, to the point en met veel humor. Ze zijn bovendien zo verbluffend eenvoudig geschreven en zo aansprekend dat je vergeet dat het om belangrijke en netelige onderwerpen gaat. Taal is iets van iedereen. Maar de meningen over taal staan vaak tegenover elkaar. Vooral als het gaat om taalverandering, om normen en waarden, om de standaardtaal, om onderwijs en literatuur. Al die onderwerpen komen aan de orde in deze bundeling van eerder verschenen artikelen. Sommige, zoals ‘De Croma-verandering’ of ‘Het nieuwe krijgen’ zijn klassiekers. Andere, zoals ‘De ezels in de film’ of ‘Mortier’ zijn pareltjes die verschenen in een obscuur studentenblaadje of in een krant van acht jaar geleden en zijn daardoor nagenoeg onvindbaar geworden. In Met het oog op morgen komen ze allemaal weer boven water. In deze stukken is niets van schoolmeesterij. Wie wil weten ‘hoe het moet’, kan beter iets anders lezen. Joop van der Horst schrijft voor zelfdenkende lezers: die worden aan het denken gezet, uitgenodigd tot verwondering of geprikkeld tot tegenspraak. Maar nooit laten deze stukken de lezer onberoerd.

Huydecoper en wij 7

Tal van informatie 19

Moslim Bazarghan 25

Vaststaan 33

Echter 36

De oorsprong van het laf gerammel 40

Het nieuwe krijgen 45

De Croma-verandering 52

De zorgdraag-verandering 58

Sterke werkwoorden 65

Met (het) oog op morgen 71

Verliefd 76

Hoe is dat kunnen gebeuren 84

Geldhoeveelheid 92

Het lastig maken 101

Het toedoen van het zwijgen 107

Over gezag 113

Andere mensen, andere taal 118

Waarom een prijs? 125

Een academie voor de Nederlandse taal: geen goed idee 131

Ierse meningen 138

Over de preventie van het kwaad 141

Taaladviezen 143

Automatische verdelers 146

Linkse boeken 148

Gezelle en de taalwetenschap 151

Loveling en de mythe van het taalverval 162

Taalkritiek 167

De ako-prijs 169

Van der Heijden 172

Generale Bankprijs 175

Mortier 178

Grote schrijvers 180

Mijn complimenten 183

Gebraden rapen 185

Bijbellezen 187

Charivarius 190

De verleden tijd van invloed 194

De ezels in de film 201

De taal verloederd nu eenmaal? 204

Aantekeningen 212

Verantwoording 213

Register 215

Format: Monograph - ebook

217 pages

ISBN: 9789461660077

Publication: February 01, 2010

Languages: Dutch; Flemish

Stock item number: 57897

J.M. van der Horst is hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de KU Leuven. Van zijn hand verschenen o.a. Kleine Middelnederlandse syntaxis (1981), Analytische taalkunde (1995), Geschiedenis van het Nederlands in de 20ste eeuw (1999, samen met K. van der Horst), Inleiding Oudnederlands (2002, samen met A. Quak) en Het einde van de standaardtaal; een wisseling van Europese taalcultuur (2008).

Van der Horst is scherp en geestig en hij schrijft heel toegankelijk, maar dat kunnen meer mensen. Maar hij is ook buitengewoon eigengereid en oorspronkelijk, en dat zijn al zeldzamere kwaliteiten.
Juist zijn scherpe meningen en oorspronkelijke observaties maken Met (het) oog op morgen de moeite waard.
Ewoud Sanders, Ons Erfdeel, november 2010

 

Het is in deze tijden (van Al-terreur en van de alomtegenwoordigheid van wetenschap ten koste van onderwijs) zeer verheugend dat iemand hoogstaande wetenschappelijke bedrijvigheid wil combineren met het schrijven van (populariserende) columns voor het grote publiek. Niet iedereen wil dat, en niet iedereen kan dat. Van der Horst gelukkig wel.
Filip Devos, Over Taal, jaargang 49, nr 3, mei-juni 2010

 

Met (het) oog op morgen is een bundeling van eerder in tijdschriften en kranten verschenen opstellen van Joop van der Horst. Zo verscheen zijn bijdrage over de taal van Virginie Loveling in Nederlands van Nu (ZOOI, pp. 35"36). Zeggen dat zijn teksten vulgariserend zijn, zonder gebruik van geleerdentaal, doet onrecht aan zijn humoristische, spitse stijl, waardoor de lezing zelfs een literair genot wordt.
Frans Debrabandere, Neerlandia & Nederlands van nu, jaargang 114, nummer 2, 2010

 

Opstellen over taal
In de jaren tachtig viel het historisch taalkundige Joop van der Horst op dat het woordje dan steeds vaker verdwenen bleek in constructies als 'Hou je van vlees, braad je in Croma'. Hij schreef er een stuk over, en sindsdien is de 'Croma-constructie' onder taalkundigen een begrip. Hetzelfde geldt voor zijn artikel over 'het nieuwe krijgen', waarin hij beschrijft hoe het werkwoord krijgen steeds vaker als hulpwerkwoord gebruikt wordt ('Ik krijg dat niet gedaan').
Het zal duidelijk zijn: Van der Horst is iemand met een scherp oog voor de grote en kleine ontwikkelingen in het Nederlands - zoals ook blijkt uit de vele andere artikelen die hij in Onze Taal heeft gepubliceerd. Hij schrijft net zo makkelijk over het verdwijnen of verschijnen van een woordje uit of in een uitdrukking als over zaken als spellinghervorming, taalverloedering of het ABN, terwijl hij ook weleens wil uitweiden over de stijl van literatoren. Negenendertig in Onze Taal en elders verschenen artikelen zijn nu gebundeld in Met (het) oog op morgen. Het zijn stukken die wars zijn van schoolmeesterij, geschreven voor "zelfdenkende lezers, die aan het denken worden gezet, uitgenodigd tot verwondering of geprikkeld tot tegenspraak".
Raymond Noë, Onze Taal, 79ste jaargang, nr 5, mei 2010