De levenskracht der bevolking

De periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog heeft in de Lage Landen tot nog toe weinig aandacht gekregen. Het leek een niemandsperiode, een verminkt tijdsgewricht, dat letterlijk en figuurlijk weggedrukt werd door de oorlogen. Ten onrechte, zo blijkt uit De levenskracht der bevolking. Het interbellum was een dynamisch sociaal laboratorium en kende intense maatschappelijke spanningen. De moderniteit was op kruissnelheid gekomen en riep tegengestelde reacties op, gaande van radicale omarming tot reactionaire verwerping. Politieke democratisering botste op antidemocratische reacties en nieuwerwetse tendensen in het huwelijks- en gezinsleven lokten antimoderne kritiek uit. In de westerse wereld woedde een debat over ‘de bevolkingskwestie'. Een aantal demografische evoluties werd in brede kringen gelezen als een teken dat het met de westerse cultuur de verkeerde kant uitging en dat een aantal waarden en normen dreigde verloren te gaan. In dit boek nemen Nederlandse en Vlaamse historici, sociologen, economen en demografen een reeks thema's onder de loep rond ‘volk', huwelijk en gezin, leven en dood tijdens het interbellum. Ze doen dit vanuit actuele invalshoeken en met verrassende bronnen en originele methoden. De belangrijkste thema's uit die tijd staan ook vandaag (opnieuw) op de maatschappelijke agenda: lage vruchtbaarheid, vergrijzing en internationale migratie.

Inleiding - “De levenskracht der bevolking”.
Sociale en demografische kwesties in de Lage Landen tijdens het interbellum
Jan Van Bavel & Jan Kok

Deel 1 - Oorzaken van de economische depressie
Europa en de wereldeconomie in het interbellum
Erik Buyst

Neutraliteit in de Eerste Wereldoorlog en de economische gevolgen in de jaren twintig en dertig
Hein A.M. Klemann

De demografische component in de economische crisis van de jaren dertig: een correctie op het bestaande beeld
Jan Willem Drukker

Deel 2 - Geboortebeperking en het risico van ontvolking
Tussen crisis en verzuiling: regionale verschillen in vruchtbaarheid in Nederland tijdens het interbellum
Hans Knippenberg & Sjoerd de Vos

Kleine boeren en grote gezinnen in crisistijd (1920-1970) - een nieuwe these
Paul M.M. Klep

Uitstel en afstel van ouderschap tijdens het interbellum in Nederland
Jan Van Bavel & Jan Kok

“Miskenning van de kinderzegen” - Kleine gezinnen en kinderloosheid tijdens het interbellum in België
Jan Van Bavel & Anneleen Baerts

Deel 3 - De strijd tegen degeneratie en losbandigheid
Voedingsleer op zoek naar het ideale menu voor arbeidersgezinnen in België tussen 1900 en 1940
Peter Scholliers

Op het breukvlak van individu en gemeenschap. Europese sociaaldemocraten en een 'brave new world' in de twintigste eeuw
Leo Lucassen

“De onbewoonbare krotten zijn etterende middens waar al de ziekten van het sociaal korps gisten.” De kruistocht tegen de krotwoningen in het interbellum
Patricia Van den Eeckhout

Los van God, gezin en natie. Problematisering en criminalisering van ongeoorloofde seks van jonge vrouwen in de vroege twintigste eeuw
Margo De Koster

“Ik hèb geen man!” Celibaat en echtscheiding tijdens het interbellum, vertogen en praktijken
Leen Van Molle

Immigratie(beleid) in België tijdens het interbellum, kansen benutten of gevaar weren?
Frank Caestecker

Format: Edited volume - paperback

Size: 240 × 160 × 25 mm

448 pages

ISBN: 9789058677891

Publication: March 23, 2010

Languages: Dutch; Flemish

Stock item number: 58416

Jan Kok is senior onderzoeker bij de Virtual Knowledge Studio for the Humanities and Social Sciences (Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen) en gastdocent aan de KU Leuven.

Jan Van Bavel is hoogleraar sociale demografie en sociaalwetenschappelijke methodologie en hoofd van de onderzoeksgroep Interface Demography van de Vrije Universiteit Brussel.

De belangrijkste kwesties in het sociale debat tijdens het interbellum staan nu opnieuw hoog op de maatschappelijke agenda: lage vruchtbaarheid, vergrijzing en internationale migratie. Daarmee is De levenskracht der bevolking, een product van de Vlaams-Nederlandse Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap Historische Demografie, verrassend actueel. De bundel verbindt het contemporaine discours uit het interbellum met de feitelijke demografische ontwikkelingen in de Lage Landen. Deze combinatie komt nog nauwelijks voor en is een van de merites van het boek.
Hilde Bras, Radboud Universiteit Nijmegen, BMGN The Low Countries Historical Review, deel 126, 2, 2011

 

Wanneer we over het Interbellum lezen, handelt het meestal over de politieke (opkomst nazisme en fascisme) en economische (crisis) aspecten van die tijd. De levenskracht der bevolking laat vanuit verschillende perspectieven zien welke existentiele angsten de overheden en bevolkingen van de Lage Landen kwelden en hoe dit leidde tot discussies die ook begin eenentwintigste eeuw weer uiterst actueel zijn. Dat maakt dit boek tot een aanrader, niet alleen voor historisch-demografen.
Theo Engelen, Radboud Universiteit Nijmegen, Tijdschrift voor Geschiedenis, volume 123 (2010)

 

Al met al is het een interessante bundel geworden, die (in het algemeen) goed leesbaar is voor historici en sociologen, en ruim voldoende stof voor discussie biedt.
Frans van Poppel, Mens & Maatschappij, 2010, jaargang 85, nr 4

 

Het boek vormt zonder twijfel een belangrijke stap naar de opwaardering van het interbellum binnen het onderzoek. De grote verscheidenheid aan onderwerpen maakt het boek aantrekkelijk en interessant voor een ruim publiek.
Christa Matthys (UGent), Mededelingenblad van de BVNG, XXXII - 2010 - 4

 

De belangrijkste kwesties in het sociale debat tijdens het interbellum staan nu opnieuw hoog op de maatschappelijke agenda: lage vruchtbaarheid, vergrijzing en internationale migratie. Daarmee is De levenskracht der bevolking, een product van de Vlaams-Nederlandse Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap Historische Demografie, verrassend actueel. De bundel verbindt het contemporaine discours uit het interbellum met de feitelijke demografische ontwikkelingen in de Lage Landen. Deze combinatie komt nog nauwelijks voor en is een van de merites van het boek.
Hilde Bras, Radboud Universiteit Nijmegen, BMGN The Low Countries Historical Review, deel 126, 2, 2011

 

Wanneer we over het Interbellum lezen, handelt het meestal over de politieke (opkomst nazisme en fascisme) en economische (crisis) aspecten van die tijd. De levenskracht der bevolking laat vanuit verschillende perspectieven zien welke existentiele angsten de overheden en bevolkingen van de Lage Landen kwelden en hoe dit leidde tot discussies die ook begin eenentwintigste eeuw weer uiterst actueel zijn. Dat maakt dit boek tot een aanrader, niet alleen voor historisch-demografen.
Theo Engelen, Radboud Universiteit Nijmegen, Tijdschrift voor Geschiedenis, volume 123 (2010)

 

Al met al is het een interessante bundel geworden, die (in het algemeen) goed leesbaar is voor historici en sociologen, en ruim voldoende stof voor discussie biedt.
Frans van Poppel, Mens & Maatschappij, 2010, jaargang 85, nr 4

 

Het boek vormt zonder twijfel een belangrijke stap naar de opwaardering van het interbellum binnen het onderzoek. De grote verscheidenheid aan onderwerpen maakt het boek aantrekkelijk en interessant voor een ruim publiek.
Christa Matthys (UGent), Mededelingenblad van de BVNG, XXXII - 2010 - 4