De christelijke arbeidersbeweging in België

In 1991 wordt de 100e verjaardag gevierd van Rerum novarum. Deze encycliek van paus Leo XIII heeft over de hele wereld, en zeker ook in België, de weg vrijgemaakt voor de christelijke arbeidersbeweging. In die 100 jaar is de christelijke arbeidersbeweging uitgegroeid tot een vaste waarde, een macht zelfs, in het Belgisch politiek en sociaal-economisch leven. Dat besefte pater Scholl zeer goed toen hij in de jaren 1960 zijn standaardwerk schreef over de christelijke arbeidersbeweging in België. Sedertdien is er echter veel en intens historisch wetenschappelijk onderzoek verricht over alle mogelijke aspecten en deelorganisaties van de beweging. Dit leidde tot nieuwe inzichten, zodat er na bijna 30 jaar dringend nood was aan een vernieuwde synthese. Die synthese is er nu. In het eerste deel wordt de geschiedenis van de christelijke arbeidersbeweging als geheel geschetst, in het kader van de evoluerende Belgische samenleving. De organisaties krijgen in het tweede deel elk hun eigen geschiedenis.

WOORD VOORAF

INLEIDING

HOOFDSTUK I

België in de negentiende eeuw: religieus, politiek en sociaal

(Lode Wils)

• I. De eenheid van Kerk en natie
• II. Ontkerkelijking en partijstrijd
• III. Het sociale vraagstuk
• IV. Vlaamsgezinde werking onder de arbeiders in Antwerpen
• V. Scheuring in de arbeidersbeweging in Gent
• VI. België op een keerpunt in 1884-1886

BESLUIT

HOOFDSTUK II

Sociaal-katholicisme en christen-democratie (1884-1904)

(Paul Gérin)

• I. Het begin van dertig jaar katholiek bewind
• A. Imperatieven en moeilijkheden van een katholieke politiek
• B. Armoede en stakingen. Het jaar 1886
• II. De congressen van Luik van 1886, 1887 en 1890
• A. In de internationale katholieke sociale beweging
• B. Confrontaties en resoluties
• C. Gevolgen
• III. Reum novarum
• A. Eerste onthaal en reacties
• B. De eerste interpretaties
• IV. De ontluikende christen-democratie
• A. Economische en politieke democratie
• B. Wegen en kernen van christen-democratie
• C. Het Daensisme
• V. De Belgische Volksbond en de sociale en politieke actie
• A. Mechelen: de oplossing Helleputte
• B. Een beweging voor christelijke arbeiders, maar daarom nog geen christen-democratie beweging
• C. Een christen-democratie?
• D. Gent: de oplossing Verhaegen

 

HOOFDSTUK III

Ontplooiing van de christelijke arbeidersbeweging (1904-1921)

(Emmanuel Gerard)

I.             Verworvenheden en uitgangspunten

• A. Industrialisatie, sociale bescherming en materiële vooruitgang
• B. Maatschappelijke werken en christen-democratie

II.          De bakens verzet

• A. Pater Rutten en kardinaal Mercier
• B. Syndicaat versus mutualiteit
• C. Collectieve arbeidsovereenkomsten en sociale verzekeringen
• D. Volksontwikkeling en standsorganisatie
• E. Wie neemt de algemene leiding?
• F. Balans

III.       Achteruitgeslagen, maar geradicaliseerd

• A. De oorlog
• B. Loppem en de doorbraak van de democratie

IV.        Standsorganisatie en standenvertegenwoordiging

• A. Consolidatie van vakbond en mutualiteit
• B. Het ACW
• C. De standenpartij
• D. Christen-democratie en Vlaamse beweging

HOOFDSTUK IV

Aanpassing in crisistijd (1921-1944)

(Emmanuel Gerard)

I. Zoeken naar een nieuw evenwicht

• A. Veelzijdig opbouwwerk
• B. Grenzen aan de democratie
• C. Katholieke actie met grote of kleine letter?

II.          De economische crisis. 1931-1935

• A. Centralisatie en versnelde groei aan de vooravond van de crisis
• B. Werkloosheid en dalende koopkracht
• C. Volmachten en besparingen of de politiek van het minste kwaad
• D. Het laboratorium van de crisis

III. Verschuivingen in de christelijke arbeidersbeweging. 1935-1940

• A. Voorspel: De eerste regering Van Zeeland, de nieuwe oriëntatie van de Vlaamse beweging en de opkomst van Rex

• B. Politieke hergroepering?
• C. De vakbond op het voorplan
• D. Kerkelijke verschuivingen
• E. Vlamingen en Walen

IV. De oorlog

• A. De tijd der illusies
• B. Gleichschaltung en katholiek verweer
• C. Oorlogsleven, verzet en voorbereiding van de naoorlog

HOOFDSTUK V

Herstel en expansie (1944-1960)

(Patrick Pasture)

Inleiding

• I. De turbulente naoorlog
• A. De erfenis van de oorlog

• B. Zuildoorbrekende initiatieven. De Mouvement Populaire des Familles, een alternatief? De Union Démocratique Belge en de politieke kwestie - Syndicale eenheid
• C. De restauratie: oud en nieuw verzoend. De oprichting van de CVP - Het einde van de experimenten - Herstructurering van het ACW-MOC

• II. De uitbouw van de christelijke arbeidersbeweging
• A. Naar een sociaal-economische democratie

• B. De ideologische grondslagen. Sociale leer van de Kerk en christelijke personalisme - Een christelijk programma - De christelijke dimensie in de praktijk
• C. Herlevend Vlaams bewustzijn

• III. De christelijke arbeidersbeweging in de branding
• A. Malaise in de jaren 1950-1954

• B. De strijd tegen de regering Van Acker
• C. Naar de jaren zestig

BESLUIT

 

HOOFDSTUK VI

In de welvaartsstaat (1960-1973)

(Patrick Pasture)

• I. Economische expansie en sociale programmatie
• II. Twee gemeenschappen

• A. Vlaams-Waalse tegenstellingen
• B. Travaillisme met een Waalse inslag

• III. Grenzen vervagen
• A. De teloorgang van de arbeidersklasse?

• B. Secularisatie en de maatschappijkritiek in de Kerk

• IV. Radicalisering van het programma
• A. Kritiek op de welvaartsstraat

• B. Voor zelfbeheer in de onderneming
• C. Vrouw en gezin

• V. Impasse
• A. De breuk in Wallonië

• B. Toch opnieuw verzuiling
• C. Sociale onrust

BESLUIT

Epiloog

Algemene bibliografie

Lijst van figuren

Iconografie

Index

Format: Edited volume - free ebook - PDF

Size: 240 × 160 mm

ISBN: 9789061864493

Publication: January 01, 1991

Series: KADOC-Studies 11

Languages: Dutch; Flemish

Stock item number: 45692

Download: https://books.google.be/books/p/leuven_university_press?q=&hl=nl&vid=9789061864493&ie=UTF-8&oe=UTF-8&redir_esc=y