Uit de ketens van de vrijheid

Op het einde van de negentiende eeuw barstte de sociale kwestie in alle hevigheid los. De katholieke regeringen moesten nu wel wetgevende maatregelen nemen. Hoewel de technische inhoud van de wetten genoegzaam bekend is, geldt dat veel minder voor de onderliggende ideeën en argumentaties in de sociaal-politieke debatten. Dit boek behandelt daarom de politieke en wetenschappelijke theorievorming over de sociale wetgeving in België rond 1900. Het wil illustreren dat sociaal beleid veel meer betekende dan een droog technisch antwoord op louter praktische uitdagingen. Ook sociaal-politieke filosofie en politieke cultuur speelden een rol bij het tot stand komen van sociale wetten.
De politieke cultuur van de volle negentiende eeuw had, op sociaal-economisch vlak, gedweept met het principe van de 'vrijheid van arbeid'. Voor de arbeiders op de werkvloer echter - zo luidde althans de kritiek - betekende die vrijheid van arbeid vaak een vergiftigd geschenk, ... geen echte vrijheid, maar veeleer een geketende gevangenschap. Dat kwam door de veeleer atomistische aspiratie van de politiek. Rond 1900 veranderde dat. Voortaan zou het politieke debat worden uitgedaagd door wat de auteur noemt een 'holistische bekoring'.
Het is die verschuiving in de politieke cultuur die het boek nauwgezet bestudeert. Het biedt een schets van een even boeiende als kronkelende weg, de grillige weg die werd afgelegd van een individualistische 'vrijheid van arbeid' naar 'georganiseerde en gesubsidieerde vrijheid'.

Inleiding

HOOFDSTUK 1
Liberale politieke cultuur en vrijheid van arbeid vóór 1886

1. De vrijheid van arbeid: algemene evoluties in de theorievorming
2. België

HOOFDSTUK 2
Schipperen met de vrijheid van arbeid, 1886-1889

1. Sociaal geredetwist in een 'annus horribilis'
2. Naar een cultuur van overleg?
3. Aanpak van misbruiken
4. Vrouwen- en kinderarbeid

HOOFDSTUK 3
Nieuwe geluiden in de politieke ideologiën en de sociologie

1. De sociale wetenschap
2. De katholieken
3. De socialisten
4. De liberalen

HOOFDSTUK 4
Pragmatische institutionalisering van het sociaal beleid, 1892-1899

1. Nieuwe instellingen voor sociaal beleid
2. Werkplaatsreglementen: de eerste algemene verplichting in de arbeidspolitiek
3. Beroepsverenigingen
4. Hygiëne en veiligheid

HOOFDSTUK 5
Doorbraak van de arbeidswetgeving rond 1900

1. Arbeidscontract
2. Arbeidsongevallen
3. Zondagsrust

HOOFDSTUK 6
Sociale verzekeringen en de gesubsidieerde vrijheid

1. Theorievorming
2. Sociale verzekeringen in de Belgische politiek
3. Sociale verzekeringen in het parlement
4. Van gesubsidieerde vrijheid naar een 'hoffelijke rivaliteit' ...? Enkele bedenkingen over het verzuilingsproces

HOOFDSTUK 7
Naar een uitbreiding van de verplichting, 1908-1914

1. Ontstaan va de wetgeving
2. Medicalisering
3. De wet van 1909 en de arbeidsduurbeperking in de mijnen
4. De wet van 1911 en het verplichte mijnwerkerspensioen
5. Het debat over de veralgemeende verzekering, voorjaar 1914
4. Betekenis van de verplichting voor vrijheden, rechten en macht in de maatschappij
BESLUIT
BIBLIOGRAFIE

INDEX
COLOFON

Format: Monograph - ebook

512 pages

ISBN: 9789461661029

Publication: October 31, 2007

Series: KADOC-Studies 32

Languages: Dutch; Flemish

Stock item number: 46295