Welkom in Antwerpen?

Het Antwerpse vreemdelingenbeleid, 1830-1880

Ellen Debackere

€29.50 (including 6% VAT) Sale

Monograph - ebook

VIEW Monograph - paperback

"Er worden al heel lang pogingen ondernomen om migratie te reguleren. De kwestie gaat verder dan een vraag die peilt naar open, dan wel gesloten grenzen.", Ellen Debackere

Fascinerend onderzoek dat het vreemdelingenbeleid vroeger en vandaag kadert

In de negentiende eeuw bloeide de haven van Antwerpen en dat leidde tot een groeiende aantrekkingskracht op zowel internationale immigranten alsook werkmigranten uit andere hoeken van het land. In dit boek wordt onderzocht hoe de stad Antwerpen omging met buitenlandse nieuwkomers in een periode waarin niet enkel het aantal migratiebewegingen steeg, maar waarin ook de inmenging van de centrale staat alsmaar toenam. Na de onafhankelijkheid van België was de medewerking van de lokale bestuursniveaus aan het vreemdelingenbeleid geen evidentie: de meeste steden in de Zuidelijke Nederlanden hadden van oudsher een sterke traditie van politieke autonomie opgebouwd. Deze studie toont aan hoe de prioriteiten van het stedelijke vreemdelingenbeleid verschilden van die van de nationale staat, en hoe de stad het beleid ten aanzien van buitenlandse nieuwkomers soms bewust selectief toepaste. Het zijn tendens en die ook in de eenentwintigste eeuw nog actueel zijn en die het vreemdelingenbeleid - zowel vroeger als vandaag - vorm geven.

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).

Dankwoord 

Lijst van figuren, grafieken, tabellen en kaarten 

1 Inleiding 
Migratiebeleid in de geschiedenis 
Terminologie 
Tijd en ruimte 
Opbouw en methodologie 

2 Het vreemdelingenbeleid in Antwerpen
Uitdagingen en beperkingen 
Antwerpen en haar haven 
Migratie van, naar en doorheen Antwerpen 
Transitmigratie 
Immigratie 
De vreemdelingenwet 
Besluit 

3 “Met enige waarschijnlijkheid van duurzaamheid”
De registratie van vreemdelingen in de Scheldestad 
Niet zomaar politie: de Sûreté Publique 
De betrokken instanties 
Registratie: wetgeving en omzendbrieven 
Registratie op papier 
1840: De opstart van het systeem 
1850: Tien jaar vreemdelingendossiers 
1880: Een geoliede machine 
Besluit 

4 “On dit qu’elle était porteur d’un passeport”
Identificatie van vreemdelingen in Antwerpen 
Paspoorten en wetgeving 
Het ‘gebruik’ van documenten in de vreemdelingendossiers 
Vreemdelingen en hun documenten 
Gebruik van documenten volgens leeftijd, gender en beroep 
Het gebruik van documenten volgens geografische herkomst 
Uitgezet: papieren in het bezit? 
De Antwerpse autoriteiten en hun ‘gebruik’ van documenten 
Besluit 

5 “Que cette mesure nous considérons comme inhumaine”
Onderstandsverlening aan vreemdelingen in Antwerpen 
De onderstandswoonstwetgeving en de positie van vreemdelingen
Het Bureel van Weldadigheid en de ondersteuning van vreemdelingen 
Steun op microniveau
Terugbetaling van gemaakte kosten 
Besluit 

6 “Sans papiers, sans logement et sans moyens d’existence”
De Antwerpse uitzetting van vreemdelingen uit het land 
Uitzettingen en de wet 
Uitzettingen op papier 
Naar de praktijk van het uitzetten 
Migratiepatronen 
Door de Antwerpse autoriteiten uit het land gezet: wie? 
Motieven achter een uitzetting: stedelijke overheid 
Motieven achter een uitzetting: de vreemdeling zelf 
Besluit 

Besluit 

Appendix 
1. Toelichting bij het gebruik van de databank op basis van de vreemdelingendossiers 
2. Toelichting bij de databank op basis van de uitwijzingsdossiers 
3. Toelichting bij de databank op basis van het onderstandsregister 
4. Toelichting bij de verwerking van de plaatsnamen 
5. Toelichting bij de verwerking van de beroepscategorieën 
6. Toelichting bij de zoektocht naar en de verwerking van de adressen van de adjunct-commissarissen 

Noten 

Bibliografie 

Format: Monograph - ebook

280 pages

ISBN: 9789461663153

Publication: January 27, 2020

Languages: Dutch; Flemish

Ellen Debackere is onderzoekster en freelance journaliste. Ze behaalde haar doctoraat in de geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen en de Vrije Universiteit Brussel.
Debackere’s meticulous and well-substantiated study is highly recommended, not only for port city historians or specialists of migration history, but for all readers interested in Antwerp’s and other cities’ past as a destination for people looking for a better life.
Christina Reimann, BMGN — Low Countries Historical Review | Volume 137 (2022) | review 18, DOI: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.12189
 
Debackere’s werk maakt duidelijk dat om het Belgisch nationaal vreemdelingenbeleid in zijn geheel te vatten, alle verantwoordelijke bestuursniveaus van belang zijn. Steden speelden niet louter een bijrol, maar hadden wel degelijk de ruimte en macht om het beleid zelf vorm te geven. Ze toont aan dat Antwerpen, als grensstad met haar bloeiende haven, door haar uitzonderlijk profiel haar eigen accenten aan het lokaal vreemdelingenbeleid gaf. Het is met andere woorden te verwachten dat steden zoals Brussel, Luik en Gent mogelijks door hun verschillende posities andere prioriteiten hadden die hun houding ten aanzien van migranten beïnvloedden. Welkom in Antwerpen bewijst aan hedendaagse migratiehistorici de waarde van lokaal onderzoek, en inspireert hopelijk nieuwe onderzoekspistes binnen de migratiegeschiedenis.
Maïté Van Vyve, TSEG, VOL. 18, NO. 2, 2021, https://tseg.nl/article/view/10787/12073, DOI: 10.52024/tseg10787

 
Deze studie, een handelseditie van een doctoraal proefschrift, vertrekt vanuit het lokale niveau om het immigratiebeleid in de halveeeuw tussen1830 en 1880 te analyseren. Na een eerste hoofdstuk waarin de stand van het onderzoek wordt uiteengezet, wordt in vier hoofdstukken de alledaagse werking van de Antwerpen vreemdelingenadministratie belicht.Het onderzoek naar het vreemdelingenbeleid is vooral gebaseerd op individuele dossiers van vreemdelingen die zich aanmeldden bij de Antwerpse overheid,die onderstand kregen of administratief uitgewezen werden. Via steekproeven worden deze dossiers op een systematische manier verwerkt om zo een schat aan informatie over vier verweven beleidspraktijken - de registratie, de identicatie, de onderstandsverlening en uitwijzing van vreemdelingen- te verzamelen.
Frank Caestecker, Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, LI, 2021, 3
 
Le travail d’Ellen Debackere n’en demeure pas moins riche et innovant. Au fil des chapitres, il montre à quel point le XIXe siècle constitue une période charnière d’expérimentation en matière de régulation administrative des migrations. [...] on ne peut que souhaiter que cette étude pionnière puisse inspirer d’autres projets de recherche sur d’autres types d’agglomérations.
Mazyar Khoojinian, Contemporanea, Jaargang XLII — Jaar 2020 — Nummer 4
 
Une idée largement partagée veut que l’intégration des migrants ait toujours été problématique, même quand ceux-ci provenaient d’autres pays européens et ne creusaient donc pas un fossé culturel dans leur terre d’élection. Mais les sciences historiques sont le plus souvent rétives aux généralisations. Ainsi ressort-il de la thèse de doctorat d’Ellen Debackere, portant sur la ville d’Anvers au cœur du XIXè siècle, que celle-ci fut alors des plus accueillantes à l’étranger, davantage même que ne le souhaitaient les autorités nationales.
P.V., Le passé belge, juin 30, 2020
 
TAGS: Antwerpen, België, Buitenlanders, By (author) Ellen Debackere, History 1800present, Migratie, Migratiebeleid, Monograph - ebook, Negentiende eeuw, Vreemdelingen, Vreemdelingenbeleid