Het Narrenschip in de Lage Landen

DEEL 1 : Josse Bade: Der zotten ende der narren scip - tekst en hertaling - DEEL 2: Het schip ingaan – inleiding en aantekeningen

Theo Janssen and Ann Marynissen and text by Josse Bade

€149.00 (including 6% VAT) Sale

Text edition - hardback

Een juweeltje uit de Lage Landen: een narrenschip vol zotten en dwazen, op weg naar hun ondergang

Sebastian Brants satire Dasz Narrenschyff (1494) maakte snel furore in de kring van de humanisten dankzij Jakob Lochers bewerking Stultifera Nauis (1497). Geïnspireerd op die bestsellers verscheen in 1500 een Vlaamse versie: Der zotten ende der narren scip, die toegeschreven wordt aan de Gentse humanist Josse Bade (1462-1535), een tijdlang bevriend met Desiderius Erasmus.

Het boek is een vrome satire op zotten en dwazen op weg naar hun ondergang. Het bestaat uit 117 hoofdstukken met meestal eerst een motto, dan de hoofdtekst geïllustreerd met een houtsnede, waarna doorgaans een berijmde moraal volgt. De hoofdstukken lijken op columns over de mens, die geneigd is tot alle dwaasheid.

 Het Narrenschip in de Lage Landen is een heruitgave van Josse Bades boek, met een hertaling die ruim voorzien is van cultuurhistorische toelichtingen.

This publication is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content)

Deel 1

Voorwoord
Der zotten ende der narren scip – tekst en hertaling
 
REGISTERS
Bronnenregisters
Oude Testament
Nieuwe Testament
Klassieke oudheid
Overige bronnen
Personenregister
 
Deel 2
 
Resumé
INLEIDING

1. Narrenschepen
1.1 Een Nederlands narrenschip
1.2 Bron van het Nederlandse narrenschip
1.3 Auteur van het Nederlandse narrenschip
1.4 Koers

2. Narrenschyff, Stultifera Nauis, Narrenschip
2.1 Overeenkomsten en verschillen
2.2 Doelgroep

3. Doel: broederlijke berisping
3.1 Intentie van satirici
3.2 Fraterna correctio
3.2.1 Berispen: een werk van barmhartigheid
3.2.2 Berispen door moderne devoten

4. Inhoud
4.1 Speculum stultorum
4.2 Ken jezelf!
4.3 Kwalen
4.3.1 Zonden of dwaasheden
4.3.1.1 De zwaarste zonde
4.3.1.2 Woord en daad
4.3.2 Zonden in soorten en maten
4.3.2.1 Zondentypen
4.3.2.2 Zonden in gradaties
4.3.3 Zeven hoofdzonden
4.3.4 Wangedrag in de ogen van Brant, Locher en Bade
4.3.5 Zonden tegen de Heilige Geest
4.3.6 Zonden van de tong
4.3.6.1 Beschouwing van verbale zonden in Middelnederlandse literatuur
4.3.6.2 Beschouwing van verbale zonden in vroegmoderne literatuur
4.3.7 Nalatigheid in het doen van goede werken 72
4.4 Remedies
4.4.1 Sacrale middelen
4.4.1.1 Onzevader
4.4.1.2 Credo
4.4.1.3 Sacramenten
4.4.2 De vier uitersten
4.4.2.1 Levenseinde
4.4.2.2 Laatste Oordeel
4.4.2.3 Hel
4.4.2.4 Hemel
4.4.3 Deugden
4.4.3.1 Christelijk-theologische deugden
4.4.3.2 Kardinale deugden
4.4.4 Zeven gaven van de Heilige Geest
4.4.5 Twaalf evangelische raden
4.4.6 Het smalle, moeilijke pad
4.4.7 Moraal: De leeraer seit aldus

5. Compositie van het Narrenschip
5.1 Structuur
5.2 Schip
5.2.1 Schipbreuk en reddingsplank
5.2.2 Schertsrede
5.2.3 De Kerk als schip
5.2.4 Eerste en tweede reddingsplank
5.2.5 Bestemming van Petrus’ scheepje
5.2.6 Narrenschifffahrt
5.2.7 De stuurman
5.3 Zotten en narren
5.3.1 Dwaas van geboorte of door levensstijl
5.3.1.1 Het lot van de zot van geboorte
5.3.1.2 Het lot van de zot op straat volgens psalmilluminaties
5.3.1.3 Het lot van de zot aan het hof volgens psalmilluminaties
5.3.2 Dwaas van beroep: van hofnar tot nar
5.3.3 Dwazen en carnavalsnarren
5.3.4 Bijbelse dwazen
5.3.5 Zondaars zijn dwazen, maar zijn dwazen zondaars?
5.3.5.1 Zondaars en dwazen
5.3.5.2 Zondaars, dwazen en ezels
5.3.6 Waarom een doublet, triplet, quadruplet of quintuplet?
5.4 Bestemming van het narrenschip
5.4.1 Narragonia en Schluraffen landt
5.4.2 Zotteghem
5.5 Exempels
5.6 Citaten
5.6.1 Hoofdstuk 22
5.6.2 Hoofdstuk 47
5.6.3 Weefsel
5.7 Prosimetrie
5.7.1 Ter afwisseling?
5.7.2 Meerzinnig
5.8 Houtsneden
5.8.1 Toegankelijkheid
5.8.2 Coöperatie
5.9 Ordening
5.10 Raamwerk

6. Narrenschepen in de vaart
6.1 Bewerking en omwerking
6.2 Invloed op Erasmus
6.2.1 Literaire relaties
6.2.2 Grafische relaties
6.2.3 Thematische relaties
6.2.4 Retorische relaties
6.2.5 Intentionele relaties
6.3 Visuele doorwerking
6.3.1 Jeroen Bosch
6.3.2 Hergebruik

7. Verantwoording
7.1 De wijze van hertalen
7.2 Hertalen en toelichten
7.3 Opmerkingen over de noten

8. De betekenis van Der zotten ende der narren scip

AANTEKENINGEN

BIJLAGE
 
REFERENTIES

REGISTERS
Bronnenregisters
Oude Testament
Nieuwe Testament
Overige bronnen
Personenregister

Format: Text edition - hardback

Size: 240 × 160 mm

1500 pages

rijk geïllustreerd in kleur

ISBN: 9789072474988

Publication: March 07, 2018

Series: KANTL - Studies op het gebied van de cultuur in de Nederlanden 8

Languages: Dutch; Flemish | Dutch; Flemish

Stock item number: 121025

Ann Marynissen is hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universität zu Köln en lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.
Theo Janssen is emeritus hoogleraar taalkunde en taalbeheersing van het Nederlands aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Het doel van deze uitgave is om de hedendaagse lezer een instru­mentarium te verschaffen om de niet vlot te begrijpen Nederlandse narrenschiptekst te kunnen door­gronden en begrijpen. De twee bezorgers hebben zich daarbij geen moeite gespaard. Deel 1 levert naast de uitstekend geslaagde reproductie van het exemplaar in de Bibliotheque Nationale van Parijs de oorspronkelijke uitgave van 1500 op elke tegenoverliggende bladzijde een vertaling in hedendaags Nederlands. Een register van bronnen en citaten en een personenregister vergemakkelijken het doorzoeken. In deel 2 warden 410 bladzijden lang gedetailleerde aantekeningen gegeven bij de tekst, aangevuld met talrijke illustraties, andermaal van een uitmuntende kwaliteit. Een inleiding van 214 bladzijden gaat daaraan vooraf. Een lange literatuurlijst en enkele bijlagen en registers sluiten dit referentiewerk af. De vertalers en uitgevers, beiden neerlandici-lingui:sten, hebben de bestaande literatuur in verschillende talen als nauwgezette analyses van middeleeuwse opvattingen aan de hand van originele bronnen bij elkaar gezet. Het resultaat is van een zeer hoog wetenschappelijk gehalte. Als hertaling en geannoteerde editie zullen deze boeken hun waarde behouden.
Johan Verberckmoes, Volkskunde, 2019, 2
 
... mijn conclusie is dat het een gekmakend goed boek is. Ik weet eigenlijk niet waar ik moet beginnen, want als ik denk ‘ze zullen vast niet geschreven hebben over…’, dan hebben ze dat dus wel gedaan. [...] De kleurenreproducties zijn klein en gedrukt op off white romanpapier, maar
ze zijn heel fraai. Petje af voor deze vormgeving en secure druktechniek.
Bas Jongenelen, Nederlandse Letterkunde, vol. 23, no. 2, 2018

 
Een prachtuitgave!
Christusrex.be, 28 mei 2018


 
TAGS: KANTL - Studies op het gebied van de cultuur in de Nederlanden 8, Literature, Text edition - hardback