Onhoudbaar verleden

Geschiedenis als politiek instrument tijdens de Franse periode in België

Brecht Deseure

€41.00 (including 6% VAT) Sale

Monograph - ebook

Het omstreden politiek potentieel van het verleden
De weergave van het verleden is nooit neutraal. Zeker tijdens periodes van ingrijpende maatschappelijke veranderingen krijgt het verleden een omstreden politiek potentieel. Nooit was dit meer het geval in België dan rond 1800, tijdens de turbulente overgangsjaren van het ancien régime naar de moderne tijd. In maatschappelijke debatten en politieke conflicten kwamen uiteenlopende visies op de geschiedenis lijnrecht tegenover elkaar te staan.

Dit boek onderzoekt de manier waarop de bezettende Franse overheid zich van het verleden bediende in haar communicatie met de Belgische bevolking. Van de revolutionaire beginperiode tot het meer traditionalistische bewind van Napoleon: telkens gebruikten overheidsfunctionarissen het verleden om een politieke boodschap te verspreiden. Onhoudbaar verleden toont aan dat de manier waarop ze dat deden vaak verrassend pragmatisch was. De politieke realiteit tijdens deze belangrijke maar weinig bestudeerde periode uit de Belgische geschiedenis komt daarmee in een heel nieuw licht te staan. 

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).
Voorwoord

Inleiding
'Une lettre écrite par P. Van Eyck'
De bruikbaarheid van het verleden
Gebaande paden en nieuwe wegen
Van natie naar transfer
Politieke cultuur buiten Frankrijk
Revolutie in de historische cultuur?
Bronnen

I. Van Blijde Inkomst naar Franse vrijheid.
Een gecontesteerd verleden
1. De constitutie van Manneken Pis
2. Politieke cultuur en de aloude constitutie
Het historisch argument tijdens het ancien régime
Het Brabants constitutionalisme
'The language of the ancient constitution'
Constitutie & revolutie
3. Het historische debat tijdens de Brabantse Omwenteling
Jozef II en het constitutioneel verzet in Brabant
Het statistische verzet
Het democratische verzet
4. De eerste Franse periode
Democratische radicalisering
Het Belgische plan
'Rien de si triste que l'entrée joyeuse'. Radicale democraten over het verleden
Annexatie & restauratie
5. Het omstreden verleden 124
II. Nieuwe orde, oude Belgen. Het verleden tussen afrekening en toe-eigening
1. Met de geschiedenis als gids
2. Politieke en institutionele ontwikkelingen
3. De Franse Revolutie en het verleden
Een antihistorische revolutie
De moeilijkheid van het eigen verleden
Thermidor of de terugkeer in de historische tijd
4. Het beeld van de Belgen
'Un peuple qui devient libre avant d'être philosophe'. De Brabantse Omwenteling en de eerste Franse periode
Het besluit tot aanhechting
Het kneedbare verleden
5. 'Rappelez-leur, pour mieux les persuader'.
Frans discours over de Belgische geschiedenis
Wie spreekt?
Breekpunt der eeuwen. De Revolutie en de Tijd
De Belgische geschiedenis
Tussen afrekening en toe-eigening
6. Symbolische politiek en de politiek van het symbool
De Revolutie tussen afbraak en opbouw
De zuivering van de publieke ruimte
De vrijheidsboom
De tempels van Rede en Wet
Het stedelijke landschap
Republikeinse monumenten en feestarchitectuur
De tekenen des tijd
7. 'Ces siècles d'abondance et ces beaux jours…'.
De toe-eigening van het lokale verleden
De Franse Scheldepolitiek
De Schelde als vrijheidsmetafoor
Abstractie en herkenbaarheid
Voedster der kunsten
Herkenbaarheid, lokaal verleden en esprit public
8. Het verleden als koppelteken
III. De verloren tijd hervonden. Recuperatie van het verleden onder Napoleon
1. De pantomime Geneviève de Brabant
2. Politieke en institutionele ontwikkelingen
3. Napoleon, geschiedenis en politieke legitimatie
Nut en nadeel van geschiedenis
Het nieuwe staatstheater
4. De creatie van continuïteit
Het einde van de Revolutie
De terugkeer van het historische verhaal

Format: Monograph - ebook

ISBN: 9789461661548

Publication: March 31, 2014

Languages: Dutch; Flemish

Brecht Deseure is doctor in de Geschiedenis. Hij werkte als onderzoeker en docent aan de universiteiten van Antwerpen, Leuven en Leiden. Dit boek is gebaseerd op zijn proefschrift dat werd bekroond met de Prijs voor Geschiedenis en Volkskunde 2013 van de Provincie Antwerpen.
Trotz des Quellenreichtums der Städte in den ehemals burgundischen Niederlanden gibt es kaum Studien über den dortigen Niederklerus. Die vorliegende Löwener Diss. widmet sich nun ganz umfassend den Weltgeistlichen in der wohl bedeutendsten Stadt dieser Region. Im ersten Teil erkundet der Vf., wie es um die Ausbildung, die Weihen, die Residenz bzw. die Absenz und allgemein um den Lebenswandel der Brügger Geistlichen stand. Im zweiten Teil geht es um soziale und wirtschaftliche Aspekte von der geografischen und sozialen Herkunft über den Ablauf einer geistlichen Karriere bis zu Einkommen und Lebensstandard. Der dritte Teil behandelt die Beziehungen der Geistlichen zur Stadt und zum Fürstenhof sowie Geistliche als Künstler und Humanisten.
Malte Prietzel, Deutschen Archiv 73-2 (2017)

 

Onhoudbaar verleden belicht niet alleen het politieke discours dat tijdens de Franse tijd in de Zuidelijke Nederlanden werd gevoerd vanuit een originele invalshoek. Het heeft ook aandacht voor de vraag hoe de nieuwe gezagsdragers gebruik maakten van de stedelijke ruimte om politieke legitimiteit te verwerven. De studie is bijgevolg gebaseerd op een indrukwekkende hoeveelheid aan uniek bronnenmateriaal: wetten en bestuurlijke maartregelen in de vorm van gedrukte proclamaties, redevoeringen van overheidsfunctionarissen, feestprogramma's, verzoekschriften aan hogere overheden, verslagen van verenigingen en genootschappen, krantenartikelen, etc. Deseure verwerkt dit uitvoerige bronnenmateriaal in een prachtige synthese, die uitstekend is ingebed in de internationale literatuur. Zijn keuze om voor zijn onderzoek gebruik te maken van concepten ontleend aan de politieke transferbenadering zoals die in Nederland door historici als Martijn van der Burg en Annie Jourdan wordt beoefend, is voor België uiterst vernieuwend. Met zijn haarfijne analyses en in een uiterst meeslepende stijl weet Deseure de veranderende omgang met het verleden onder de opeenvolgende Franse regimes voortreffelijk te historiseren.
Matthias Meirlaen, Mededelingeblad BVNG, 2015, nummer 1


 

'Onhoudbaar verleden' en 'Revoluties in de klas' zijn wetenschappelijke publicaties met het geleerde vormelijke en inhoudelijke apparaat dat daarbij hoort; onder meer de uitvoerige voetnoten. Dat mag niemand afschrikken. Het vak geschiedenis en de didactische keuzes blijven, vandaag net als tweehonderd jaar geleden, voortdurend ter discussie staan. Niet zozeer het bestaansrecht van het vak wordt in twijfel getrokken, wel de vorm of de vreemde combinaties met andere pedagogische opdrachten blijven verbazen; buitengewoon boeiend om die lange evolutie te kunnen volgen. Overigens is het ook voor de historisch geïnteresseerde leek een recht om op de hoogte te blijven van het recent academisch onderzoek.
Joanna Van der Heyden, cobra.be


 
Beeldtaal en (sommige) feiten van vroeger werden opgerakeld en gebruikt. Zowel uit antiquarische interesse als voor argumentatie bij bepaalde vragen. Het gebruik daarvan in officiele rapporten en in publieke toespraken geven dankzij deze studie een inzicht in
hoe dat verleden door de vertegenwoordigers van het nieuwe regime - als echte 'spin doctors' - werd gebruikt om de 'Belgen' te winnen voor het Franse bestuur en haar doelstellingen. Het verleden als winkelkast voor beleidsopties.
Harry Van Royen, G-Geschiedenis, juli 2014

 

Geschiedenis wordt altijd geschreven door de overwinnaars. Het Belgisch verleden vormt daar een mooi voorbeeld van. Wat er onder invloed van het nationalisme in de 19de eeuw al niet geconstrueerd is … Een blinde vlek was evenwel de historiografie in de Franse Tijd. Nochtans bediende de 'bezetter' -; van de revolutionaire beginperiode tot de conservatieve Napoleon -; zich dikwijls en eenzijdig van geschiedenis om boodschappen te geven aan de bezette gebieden. De Franse overheden verwezen geregeld naar het verleden om de publieke opinie te beïnvloeden. Waren de beide volkeren niet één onder de Gallische periode? Vooral met geschreven bronnen, maar ook met picturale geeft Deseure een prachtig overzicht van dit onbekend stukje historiografie. Beslist de moeite waard.
ChristusRex.be


 

'Leve de vrijheid! Leve de slavernij!'
De geschiedenis van de Franse periode in België (1792-1814) leek definitief geschreven. Tot historicus Brecht Deseure ging snuisteren in bronnen die eigenlijk nooit hadden meegeteld: redevoeringen, proclamaties, feestverslagen en administratieve rapporten. Uit zijn onderzoek blijkt dat de Franse revolutionairen in hun vertogen meer rekening hielden met Belgische gevoeligheden dan tot nu toe werd gedacht.
Jan Braet, Knack nr 17 van 23/04/2014


 
TAGS: History, Monograph - ebook - PDF