Revoluties in de klas

Secundair geschiedenisonderwijs in de Zuidelijke Nederlanden, 1750-1850

Matthias Meirlaen

€37.00 (including 6% VAT) Sale

Monograph - ebook

VIEW Monograph - paperback
Verrassend portret van de politieke debatten en didactische praktijk in het eerste geschiedenisonderwijs
Tussen 1750 en 1850 vormden de Zuidelijke Nederlanden het toneel van verschillende politieke omwentelingen. De Oostenrijkse, Franse revolutionaire, Napoleontische, Hollandse en Belgische bestuurders volgden elkaar in een snel tempo op. In het kader van de beoogde bestuurlijke centralisatie, stond het onderwijs tijdens deze regimewissels telkens bovenaan de politieke agenda. Vooral over het curriculum voor het secundair onderwijs werd hevig gediscussieerd. Revoluties in de klas gaat uitvoerig in op deze debatten, en laat zien hoe het vak geschiedenis vorm kreeg en tegelijkertijd ingang vond in het secundair onderwijs. Centraal staat de vraag hoe de opeenvolgende politieke revoluties de didactiek en inhoud van het vroegste geschiedenisonderwijs hertekenden.

Matthias Meirlaen schetst een rijk beeld van niet enkel de politieke debatten, maar ook van de verhalen en praktijken in het vroegste geschiedenisonderwijs van de Zuidelijke Nederlanden. Hij laat zien hoe oude didactische gebruiken voortleefden, wijst op de subtiele betekenisverschuivingen in de historische beeldvorming, en brengt de vaak verrassende persoonlijke invulling van leraren in de praktijk aan het licht. De lezer krijgt zo een geschakeerd zicht op de veelvormige dynamiek die het geschiedenisonderwijs tijdens de periode van de revoluties kenmerkte.

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).
Inhoudstafel

Dankwoord
Afkortingen

Inleiding
Onderwijsgeschiedenis en geschiedenis van de historiografie
Geschiedenis van het geschiedenisonderwijs
Het kluwen van het geschiedenisonderwijs

Deel I Geschiedenis in het curriculum. De Theresiaanse onderwijshervorming (1750-1794)

Hoofdstuk 1 Geschiedenis op het programma
Stemmen voor vernieuwing
Hervormingen in individuele scholen
De Theresiaanse onderwijshervorming
Hoofdstuk 2 Eruditie en moraal. Een christelijk geschiedverhaal
Daniëls profetie en de structuur van de universele geschiedenis
De ontdekking van de Belgische geschiedenis
'Een chaotisch geheel van slecht gekozen compilaties'

Hoofdstuk 3 Gedicteerde chronologische modellen. De lespraktijk
Een gedicteerd verleden
Chronologische modellen
Persoonlijke accenten

Deelbesluit
Deel II Een revolutionair experiment. Geschiedenis aan de écoles centrales (1794-1802)

Hoofdstuk 4 Empirisme, reflectie en kritiek. Het revolutionair experiment
Een nieuwe verhouding tussen geschiedenis en Latijn
Het kritisch denken en de beschavingsgeschiedenis
Lessen historische methode. Het experiment van de normaalschool
Hoofdstuk 5 De voortgang van het menselijk vernuft. Het filosofische geschiedverhaal
Het antieke Azië. Een onredelijk tijdvak
Grieken en Romeinen. Vrijheidsgeest en klassieke historiografie
Moderne geschiedenis en vooruitgang

Hoofdstuk 6 De vruchten van het experiment. Een geslaagd project?
De nieuwe vakleraren en hun leerlingen
Filosofische geschiedenis in de Zuidelijke Nederlanden
Het oude dictaat en didactische vernieuwingen

Deelbesluit

Deel III Symbiose tussen oud en nieuw. Geschiedenisonderwijs onder Napoleon en Willem I (1802-1830)

Hoofdstuk 7 Napoleon en de hervorming tussen oud en nieuw
De terugkeer naar een bijvak
Militair-politieke feitengeschiedenis
Weerstand in het veld? Geschiedenis, de klassieke humaniora en de praktijk
Hoofdstuk 8 Nieuwe handboeken onder Willem I. Oude verhalen aangepast
Onderwijshervormingen, oude praktijken en nieuwe handboeken
De revolutie als godsbewijs. Loriquets handboekenreeks
Nieuwe Belgische geschiedenissen. Een wisselend eindpunt
Hoofdstuk 9 Geschiedenis als bindmiddel? Het beleid van Willem I en de praktijk
Geschiedenis in het vizier van de inspectie
Een Algemeen-Nederlands geschiedverhaal?
Een onveranderde praktijk

Deelbesluit
Epiloog De veelvormigheid van het geschiedenisonderwijs (1830-1850)
Professionalisering van het vak
De dynamiek in het veld
Vier spanningsvelden

Bibliografie
Onuitgegeven bronnen
Uitgegeven bronnen
Werken

Index

Format: Monograph - ebook

ISBN: 9789461661449

Publication: February 17, 2014

Languages: Dutch; Flemish

Matthias Meirlaen is doctor in de geschiedenis. Hij is als research fellow verbonden aan de Onderzoekseenheid Cultuurgeschiedenis vanaf 1750 van de KU Leuven en als postdoctoraal onderzoeker werkzaam aan het Institut de Recherches Historiques du Septentrion van de Université Lille 3 (Frankrijk).


We should therefore salute Meirlaen for bringing together a substantial amount of data on history education, providing us with a predominantly convincing account of the nature of history teaching in Belgian secondary schools around 1800.
Vincent Stolk, BMGN - Low Countries Historical Review, Volume 132 (2017)


  BMGN - Low Countries Historical Review

Meirlaen heeft bovenstaande ontwikkelingen met veel oog voor detail geanalyseerd en nuanceert terloops bekende interpretaties als die van Reinhardt Koselleck en Pim de Boer. Door de onderwijspraktijk in zijn onderzoek te betrekken voegt hij een interessante dimensie toe aan het concrete verloop van de onderwijshervormingen.
Tijdschrift voor Geschiedenis, 2015, Jrg. 128, No. 1


 

De sterkte van Meirlaens boek bestaat erin dat hij zich niet beperkt tot een vergelijkende analyse van handboeken en onderwijsdoelen, zoals lange tijd gebruikelijk was in de onderwijsgeschiedenis. Hij toetst deze normatieve bronnen aan hun toepassing in de klas. Bronnen uit de praktijk, zoals examenprogramma's, schoolschriften en inspectierapporten, zijn vanwege hun fragmentarische overlevering meestal zeldzaam. Door het voorhanden zijnde materiaal op een zo uitputtend mogelijke manier te analyseren, slaagt Meirlaen erin om een erg genuanceerd en gediversifieerd beeld te scheppen van de eigenlijke onderwijspraktijk.
Brecht Deseure, Mededelingenblad BVNG-ABHC 2015 - 2

 

'Onhoudbaar verleden' en 'Revoluties in de klas' zijn wetenschappelijke publicaties met het geleerde vormelijke en inhoudelijke apparaat dat daarbij hoort; onder meer de uitvoerige voetnoten. Dat mag niemand afschrikken. Het vak geschiedenis en de didactische keuzes blijven, vandaag net als tweehonderd jaar geleden, voortdurend ter discussie staan. Niet zozeer het bestaansrecht van het vak wordt in twijfel getrokken, wel de vorm of de vreemde combinaties met andere pedagogische opdrachten blijven verbazen; buitengewoon boeiend om die lange evolutie te kunnen volgen. Overigens is het ook voor de historisch geïnteresseerde leek een recht om op de hoogte te blijven van het recent academisch onderzoek.
Joanna Van der Heyden, cobra.be


 
TAGS: History, Monograph - ebook - PDF