Met dit boek krijgt de lezer een overzicht van vijfentwintig eeuwen geschiedschrijving van West-Europa. In het eerste deel, over de Oudheid, behandelt de auteur de historiografie in het klassieke Hellas, het Romeinse Rijk, het oude Israël en het vroege christendom. In een tweede deel overloopt hij de geschiedschrijving van duizend jaar West-Europese christelijke Middeleeuwen. In het derde deel wordt de uiteenzetting voortgezet van de Renaissance tot de eeuw van de Verlichting; bijzondere aandacht gaat uit naar de weerslag van de wetenschapsrevolutie op de geschiedbeoefening. Ten slotte worden, in een vierde deel, belangrijke ontwikkelingen en vernieuwingen binnen de historiografie van de negentiende en twintigste eeuw onder ogen genomen.
Al komen de laatste voorbije eeuwen, relatief gezien, ruimer aan bod, toch plaatst de auteur zich helemaal niet op een 'hodiecentrisch' standpunt. Hij doet dat bewust en vanuit de overtuiging, dat alle perioden van de West-Europese geschiedschrijving interessante en blijvende bijdragen hebben geleverd aan de historische cultuur en dat de tijd vóór de achttiende en negentiende eeuw niet zomaar 'prehistoriografie' is van de hedendaagse geschiedwetenschap. Evenmin gunt hij Nederland en België een voorkeursbehandeling.
Als geschiedenis van de historiografie handelt dit boek in belangrijke mate over de geschiedenis van de historische methode; meer algemeen draagt het ook, met nadruk op de context , bij tot de geschiedenis van het intellectuele leven. Het brengt dus zowel wetenschaps- als cultuurgeschiedenis.
De historiografie in de oudheid
De historiografie in klassiek Hellas (zesde-derde eeuw)
de homerische traditie
De eerste geschiedschrijvers, de zogenoemde 'logografen'
De gulden tijd van Hellas' historiografie
In het teken van de Macedonische verovering en het Hellenisme
De historiografie in Rome en in het Romeinse Rijk (derde eeuw vóór tot vijfde eeuw na Christus)
'Ab urbe condita' vijf eeuwen zonder geschiedschrijving
In de ban van de punische oorlogen
De woelige laatste eeuw van de Republiek en nieuwe historiografische genres
Een bloeiperiode van Romeinse historiografie aan het begin van het Keizerrijk
Overwicht van Griekse historici vanaf het begin van de tweede eeuw
Geschiedschrijving en geschiedvisie in het oude Israël en in het vroege christendom (tiende eeuw vóór tot vijfde eeuw na Christus)
de historische boeken van de Tenach of het Oude Testament
Joods-hellenistische geschiedschrijving buiten de Tenach
De historische boeken van het Nieuwe Testament
Vroeg-christelijke historiografie in het Griekse Oosten
Vroeg-christelijke historiografie in het Latijnse Westen
De historiografie in de Middeleeuwen
De historiografie in het christelijke West-Europa vanaf omstreeks 500 tot de tiende eeuw
Italië
Iberisch Schiereiland
Britse Eilande
Frankisch Rijk
Geschiedschrijving en geschiedvisie vanaf de Ottoonse Renaissance tot dé Renaissance (late tiende-vijftiende eeuw)
Universele of wereldkronieken: geschiedenis en theologie
Lands- en stadskronieken
Historiën en Yeesten over de eigen tijd
Hagiografie, een randgeval
De historiografie in de nieuwe tijd van Renaissance tot Verlichting
Geschiedschrijving onder invloed van Renaissance en Humanisme (veertiende-zestiende eeuw)
Italië
Buiten Italië
Apologetische kerkgeschiedenis en geschiedtheologie in de tijd van reformatie en Contrareformatie (zestiende-zeventiende eeuw)
Het protestantse kamp
Het katholieke kamp
Erudiete geschiedvorsing ten tijde van de wetenschapsrevolutie
De studie van de Oudheid
Kerkgeschiedenis en Mediëvistiek
Geleerde universele of wereldgeschiedenis
Filsosfische geschiedenis in de eeuw van de Verlichting
Frankrijk
Schotland en Engelqnd
Duitsland
Nederlanden
De historiografie in de negentiende en twintigste eeuw
Universitaire opleiding en kritische wetenschap
Duitsland
Buiten Duitsland
Romantische vertelkunst en cultuurhistorie
Frankrijk
Duitse landen
Groot-Brittanië
Nederland en België
Geschiedschrijving als politiek wapen en partijstrijd
Discussies over de franse Revolutie
politici-historici in het negentiende -eeuwse Duitsland
Kerk-Staat - verhoudingen. Clericale en anticlericale geschiedschrijving in België
Nazi-Duitsland
Positivisme en geschiedfilosofische systeembouw
Negentiende-eeuwse Positivisten
Geschiedfilosofie en geschiedschrijving volgens Marx
Geschiedfilosofie in de schaduw van twee wereldoorlogen
Sociaal-economische en algemene beschavingsgeschiedenis in de twintigste eeuw
Sociaal-economische geschiedenis
beschavingsgeschiedenis en 'historoire totale'
Epiloog
Literatuur
Glossarium
Personenindex
Ik heb veel respect voor het werk van De Schryver. Zijn boek is nuttig om meer kennis en inzicht omtrent de historiografie te verkrijgen maar ook om het kritisch besef van de moderne lezer aan te scherpen.
Henk Hofman,
Leestafel, 3 november
2018