Aken of Jeruzalem?

Het ontstaan en de hervorming van de kanonikale instellingen in Vlaanderen tot circa 1155

Brigitte Meijns

Regular price €0.00 Sale

Monograph - free ebook - PDF

In 1155 telden het graafschap Vlaanderen en de afhankelijke landsheerlijkheden maar liefst 57 gemeenschappen van kanunniken. De 24 seculiere kapittels volgden de Karolingische Institutio canonicorum die in 816 op de synode van Aken gepromulgeerd werd. De overige 33 instellingen werden bevolkt door reguliere kanunniken. Zij huldigden een strengere levenswijze naar het voorbeeld van de apostelen en de eerste Christenen te Jeruzalem. Deze veelheid was het resultaat van een proces dat meer dan vijfhonderd jaar eerder gestart was en waarbij elke periode haar eigen bijdrage geleverd had tot de vorming van dit dichtbezaaide kanonikale landschap.

Het boek Aken of Jeruzalem? Het ontstaan en de hervorming van de kanonikale instellingen in Vlaanderen tot circa 1155 biedt een gedetailleerde studie van de eeuwenlange dynamiek die de kanonikale orde in Vlaanderen kenmerkte. Uitgangspunt vormen de tientallen stichtings- en hervormingsdossiers. Factoren als de specifieke lokale context, de identiteit en de maatschappelijke positie van de stichters en de hervormers en de rol van de kerkelijke en wereldlijke autoriteiten komen aan bod. De onderlinge vergelijking van deze dossiers laat het uittekenen van de historische krachtlijnen toe en levert een overzichtswerk op waarin voor het eerst zowel de seculiere als de reguliere pendant van de kanonikale orde in Vlaanderen bestudeerd worden.

Het boek is chronologisch opgebouwd en omvat drie delen. In deel I wordt gespeurd naar de voorlopers van de kanonikale orde tijdens de Merovingische periode (ca. 500 - ca. 750). De evolutie van het seculiere kapittel vanaf de Karolingische periode tot circa 1120 staat centraal in deel II. Naar het voorbeeld van het paltskapittel te Aken installeerden de graven van Vlaanderen en hun aristocratische vazallen gemeenschappen van kanunniken bij bepaalde eigenkerken. Hun inplanting valt vaak op treffende wijze samen met de vestiging van (lands)heerlijke macht in een bepaald gebied. Deel III tenslotte buigt zich over de reguliere component van de kanonikale orde en beslaat de periode van 1070 tot 1155. De beweging die pleitte voor een apostolisch leven bracht door de stichting van nieuwe reguliere gemeenschappen, maar vooral door de omvorming van seculiere kapittels een opvallende herverkaveling van het kanonikale landschap teweeg.

Deel I: Sub manu episcopi sub ordine canonico - De merovingische voorlopers van de ordo canonicus (circa 500 - circa 750)

  1. De kerkrechtelijke en historische context

  2. De Merovingische civitates en hun geestelijkheid in het onderzoeksgebied
  3. Rurale basilieken? De Merovingische oorsprong van enkele gemeenschappen van kanunniken kritisch onderzocht
  4. Beknopte schets van de ordo monasticus
  5. Besluit

Deel II: Naar het voorbeeld van Aken. De Karolingsiche grondslagen en de verspreiding van het seculiere kapittel (circa 750 - circa 1120)

  1. Aken: een regel en een keizerlijk kapittel. de kerkrechtelijke en historische context

  2. Een regel als leidraad. de navolging vvan de hervormingsmaatregelen
  3. Kanunniken in Benedictijnenabdijen
  4. Een kapittel als voorbeeld. De verbrokkeling van de Karolingische unitas en de geboorte van de landsheerlijke kapittels
  5. Op feodaal ritme. De verspreiding van het heerlijke kapittel (988-circa 1120)
  6. Pro anima mea, pro statu regni. Een poging tot verklaring
  7. Besluit

Deel III: Naar het voorbeeld van Jeruzalem. De kanonikale hervorming en de herordening van het kanonikaal landschap (circa 1070-1155)

  1. Ad instar primitivae ecclesiae. De kerkrechtelijke en historische context

  2. De kiemen van de nieuwe ideeën: Watten (1072) en Mont-Saint-Eloi (circa 1074/1076)
  3. Het ontluiken (circa 1090 - circa 1110)
  4. Doorbraak en heroriëntering (1120-1130)
  5. Stroomversnelling en stilstand (1130-1155)
  6. Ad Apostolicam vitam. De herorderning van het kanonikaal landschap. Een poging tot verklaring
  7. Besluit

Algemeen Besluit
Bibliografie
Bronnen
Werken
Bijlagen: kaarten

Format: Monograph - free ebook - PDF

Size: 240 × 160 mm

1077 pages

ISBN: 9789058670373

Publication: December 08, 2000

Languages: Dutch; Flemish

Stock item number: 45583

Download: https://books.google.be/books?id=yXH9Z2HWAqUC&printsec=frontcover&source=gbs_ViewAPI&hl=nl&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

Brigitte Meijns is Professor of Medieval History at KU Leuven. She is a specialist of the ecclesiastical history of the Middle Ages and is a member of the international research network Conventus.