Ik hoop dat de lezer met een kritischere blik dan voorheen feiten bestudeert. En ook: dat hij/zij zich realiseert dat wat een gemeenschap vorm geeft, nationalistische verhalen, in grote mate een nevenproduct is van propaganda.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde de Duitse bezetter België intern te splijten. Dat gebeurde door het voeren van een Flamenpolitik, een beleid dat erop gericht was de Vlamingen of in elk geval de Vlaamse beweging in het harnas te jagen tegen België. Dat lukte, want een klein deel Vlaamsgezinden, de zogenaamde activisten, collaboreerde inderdaad. De propaganda die eraan ten grondslag lag was zó vernuftig en ingenieus dat ze niet alleen tijdgenoten overtuigde, maar zelfs meer dan een eeuw later nog steeds historici misleidt. "Het is een mooi staaltje van “fake news” avant la lettre.", aldus auteur Bruno Yammine.
Leg in één zin uit waar het boek over gaat.
Dit boek behandelt de Duitse propaganda in België tijdens de beginperiode van de Eerste Wereldoorlog binnen het raamwerk van de Flamenpolitik.
Wat of wie heeft je geïnspireerd om voor dit onderwerp te kiezen?
Mijn vorige boek, getiteld Drang nach Westen, de fundamenten van de Duitse Flamenpolitik (Leuven, 2011), behandelde de voorgeschiedenis en genese van de Duitse Flamenpolitik. Dat onderzoek was nogal breedvoerig en bestreek een langere tijdsperiode. Met dit werk ga ik in een veel kortere periode veel meer in de diepte. Ik had dan ook na mijn vorig werk het gevoel dat over dit boeiende onderwerp lang niet alles gezegd is. Nog steeds niet eigenlijk.
Heb je leestips – boeken, blogs, tijdschriften, ... – voor wie meer over het onderwerp wil weten?
Een standaardwerk blijft Lode Wils’ Flamenpolitik en aktivisme uit 1974. De eminente Leuvense hoogleraar heeft dat in 2014 grondig herwerkt en aangevuld opnieuw uitgegeven onder de titel: Onverfranst, Onverduitst? Van Wils zou ik sowieso alles aanraden. Interessante werken over het onderwerp zijn er ook van Antoon Vrints en Daniël Vanacker, resp. over de collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog in Antwerpen en Gent. Onlangs was ik ook nog onder de indruk van Jakob Müllers Die Importierte Nation, dat het ontstaan van het anti-Belgisch nationalisme tussen 1914 en 1945 behandelt.
Hoe verliep het schrijfproces voor dit boek? Heb je iets verrassends, grappigs of vreemds meegemaakt?
Schrijven is, net als geschiedenis, een verhaal dat nooit af is. Enkele weken vóór de afwerking van mijn manuscript wees een bevriend hoogleraar me op het bestaan van een nieuw werk. Hij - en ik aanvankelijk ook - vonden het evident dat ik dat niet meer in mijn boek kon verwerken. Ik heb het tóch nog gedaan. Een boek schrijf je nu ook weer niet elke dag… Hoewel.
Wat wil je dat de lezers van je boek onthouden?
Dat de mythen sterker zijn dan het historisch ware, klopt. Maar zonder historici zouden die mythen nog veel sterker zijn. De geschiedenis wordt zo vertekend doorgegeven. Er wordt dan ook veel onzin verkocht, al dan niet omdat sommigen hun lezers liever foute voorstellingen voorschotelen dan zelf de beschikbare bronnen te consulteren en die voorstellingen waar nodig bij te stellen. Ik hoop dat de lezer met een kritischere blik dan voorheen feiten bestudeert. En ook: dat hij/zij zich realiseert dat wat een gemeenschap vorm geeft, nationalistische verhalen, in grote mate een nevenproduct is van propaganda. Om het met een Brits historicus te zeggen: ‘Tell the truth. All the rest is commentary.’
Heb je plannen voor een volgende publicatie? Waar zal die over gaan? Overweeg je om het boek in open access te publiceren?
Momenteel heb ik nog geen concrete plannen. Maar dat zal ongetwijfeld snel veranderen. Moet ik me opnieuw met hetzelfde onderwerp onledig houden of nieuwe oorden opzoeken op de eindeloze historische gezichtseinder? Dat weet ik nog niet. Ik overweeg inderdaad om een nieuwe publicatie ook wederom in Open Access te publiceren.
Fake news in oorlogstijd
Duitse mediamanipulatie en de Flamenpolitik (1914-1915)
Bruno Yammine
